Енергетската трансформација на земјата од користење на фосилни горива кон одржливо користење на обновливи извори на енергија, со сите придружни елементи, се одвива бавно, често нетранспарентно, неиновативно и сé уште се базира на реализација на стари проекти. Енергетската криза дополнително го комплицира процесот на транзиција со повторното навраќање кон стари технологии и зголемено користење на високо-загадувачки фосилни горива. Погрешно насочените инвестиции, како на пример плановите за отворање на нов рудник за лигнит или гасификација на земјата, само ја продлабочуваат кризата и го продолжуваат нејзиното времетраење, а истовремено ги одвлекуваат потребните финансии и капацитети за реализација на проекти за искористување обновливи извори, подобрување на енергетската ефикасност и отпочнување на праведната транзиција.

Дополнителен проблем е што регулативата се уште не овозможува соодветен продор на децентрализирано производство на енергија од домаќинствата и јавните установи, и особено нивно здружување во енергетски заедници, со што искористувањето на обновливите извори главно се сведува на неодржливо искористување на хидро енергијата. Со оглед на тоа што во енергетскиот сектор, којшто ги вклучува и загревањето на домаќинствата и сообраќајот, декарбонизацијата се движи во обратна насока, а штетите по животната средина и јавното здравје преку загадувањето на сите медиуми на животната средина, остануваат алармантни и бараат итна акција.

Нашата цел

Визијата на Еко-свест е енергетски сектор во кој иновативното користење на нови технологии овозможува тој да е целосно заснован на децентрализирано одржливо користење на обновливи извори на енергија, при што со минимална потрошувачка на енергија се постигнува максимален развој на општеството, а истовремено има минимално негативно влијание врз животната средина и јавното здравје.

Во овој систем граѓаните имаат можност слободно да учествуваат во производството на енергија од обновливи извори и слободно да се здружуваат за производство на енергија. Транзицијата кон овој систем е спроведена по принципите на праведната транзиција, каде што никој не е изоставен и секој го задржува најмалку истото ниво на економска стабилност преку развој на алтернативни економски гранки. Во овој систем достапноста на енергијата до граѓаните од социо-економските ранливи групи е загарантирана.

Нашите активности

Активностите на Еко-свест во секторот енергија ги опфаќаат речиси сите области во кои треба да се постигнат промени:

  1. Активно учество во изработка на стратешките документи и релевантното законодавство (со цел спречување на штетни технологии и енергетска транзиција базирана на обновливи извори на енергија),
  2. Изработка на најразлични анализи за штетните влијанија од неодржливото искористување на обновливите извори (пред сè хидро енергијата и биомасата),
  3. Подготовка на анализи за нови политики и алтернативни насоки на развој на енергетиката што водат кон забрзана декарбонизација,
  4. Соработка со заедниците и локалната самоуправа во Кичевскиот и Битолскиот Регион како области за праведна транзиција,
  5. Идентификување на приоритетни локации на деградирано и неискористено земјиште за искористување на сончева и ветерна енергија (паметно енергетско планирање),
  6. Преземање активности за превенирање на проекти што оддалечуваат од визијата на Еко-свест за енергетскиот сектор затоа што оддалечуваат од енергетската трансформација или имаат неприфатливо големи штети по животната средина,
  7. Соработка со експерти и научници од областа на енергетиката и други области со цел формулирање на ставови, изработка на анализи и застапување базирано на факти и податоци.

И гасот е „фосил“? Категорично да!

Дали знаете дека „природниот“ гас кој се користи како енергенс е исто толку природен колку и нафтата? Доаѓа од
истите дупки во земјата и е создаден од таложење на истите растенија, животни и микроорганизми умрени пред повеќе од 550 милиони години.
Покрај органската теорија за создавање на природниот гас (ПГ), постои и теорија на анорганско потекло на ПГ и нафтата, според која големи количества на метан од тогашната земјина атмосфера се вклопиле во внатрешноста на Земјата во време на создавање на нејзината кора.
Колку повеќе ги дознаваме тајните на планетата и природата, толку повеќе можеме заеднички да ја сочуваме животната средина.

Гасот е „капата“ на нафтата!

Гасот е гориво со висока содржина на метан. Редовно е присутен во наоѓалиштата на нафта. Тој е како гасна капа над
лежиштето со нафта. И сировата нафта на излез од бушотината каде што се експлоатира содржи природен гас во издвоен или растворен облик.

Зошто за гасот се вели дека е „природен“, а за нафтата не.

Гасот е составен доминантно од метан, но не се нарекува „метански гас“ туку „природен гас“. Оваа придавка ја добил најверојатно уште во доцниот 19 век кога излегувал од почвата безбоен и без мирис спротивно на црните нафта и јаглен кои предизвикувале видливо загадување. Денеска се смета дека одржувањето на називот е „мудар“ рекламен потег на нафтената индустрија со оглед на тоа што самата придавка „природен“ според повеќе нови истражувања,
кај корисниците предизвикува повеќе позитивни асоцијации за чиста животна средина и покрај тоа што тој придонесува за климатските промени.
Името “природен” доаѓа од поделбата на гасните горива според нивниот настанок, и тоа: природни гасови (земјен гас, нафтен гас) и технички произведени гасови (коксен гас, градски гас). Под земјани гасови се подразбираат сите гасовити соединенија кои се добиваат од земја, а кои се согорливи. Тие се создале заедно со нафтата и јагленот од прости организми под дејство на високи притисоци (повеќе стотини bar) и температури (повисоки од 400 К).

Каде се наоѓа гасот?

Природниот гас со најголема содржина на метан се наоѓа во плитки лежишта до 1000 m длабочина (со максимална
длабочина на бушење од 10,7 кm). Потоа тој се прочистува од песок, вода, кондензат, високи јагленоводороди, се суши и се транспортира.
Во наоѓалиштето гасот е под притисок кој некогаш може да биде поголем од 300 bar и температури (во зависност од
длабочината) кои можат да достигнат и повеќе од 180 C. За споредба, кога гумите на автомобилите се напумпани „камче“ тоа е обично со притисок од 2,5 bar.

Гасот настанал многу пред луѓето.

Во текот на милиони години талогот на овие мртви микроорганизми се зголемувал така што мешајки се со мил и
останати материи настанувале повеќе седиментни слоеви на дното на океанот. Со таложењето постепено се зголемувал притисокот и температурата што придонело кон создавање на нафта и природен гас. Нафтата настанувала под дејство на температура до 150 C, a кога оваа температура била повисока се создавал и природниот гас. Откако се формирале нафтата и природниот гас, почнале да мигрираат преку ситните пори во околните карпи на копното додека не се фатени во депозити под непропустливи слоеви на карпи или глина каде што останале заробени.
Освен за горење, природниот гас е една од клучните суровини за производство на петрохемикалии (од етан – етилен, пропан, бутан, и тн.).

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #1

Мнозинство од граѓаните го изедначуваат природниот гас со сонцето, ветрот или водата без да знаат дека тој е фосилно гориво кое исто така се исцрпува од земјата како и нафтата и јагленот.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #2

Резултатите покажуваат дека најмладата популација (18 – 24 години – 40%) и 35- 44 години (39%) статистички повеќе се информирани дека гасот е необновлив извор на енергија.
Гасот е фосилно гориво исто како нафтата и јагленот и се исцрпува од наоѓалишта во земјата и не се обновува.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #3

Метанот е еден од главните „виновници“ за ефектот на „ стаклена градина“ односно глобалното затоплување и менување на климата.
Гасот е фосилно гориво и предизвикува штета на животната средина

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #4

Енергетската криза ни покажа дека гасот не само што не е ефтин туку и може многу да варира во цена, правејќи ги сдите инвестиции во гасна инфраструктура неисплатливи и несигурни.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #5

Повеќе од половина од испитаниците (52%) одговориле дека најголем проблем од користење на природен гас е “опаснот во случај на неодговорна употреба”.
Притоа најголеми изгледи за евентуални хаварии и штети поголем дел од граѓаните гледаат при неговото користење во домаќинствата.
Во Македонија нема традиција во користењето на гас во домаќинствата. Користењето на гас значи и редовно одржување и сервисирање на гасната инфраструктура што значи и повисоки давачки, но и шанси за хаварии.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #6

Поголем дел од испитаниците се изјаснија дека кај нас најчесто природниот гас се користи за загревање на домаќинства, загревање на вода, готвење и сл.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #7

Од испитаниците кои велат дека имаат пристап до гасоводна мрежа во својата околина , високи 96% од нив не користат природен гас од таа мрежа.
Само 3% од оние кои имаат пристап, користат гас и тоа најмногу во домаќинствата. Најголема подготвеност за веднаш да се приклучат кон гасоводната мрежа доколку имаат пристап искажаа доминантен дел од испитаниците со високо – 80% и средно образование – 75%, споредено со оние со завршено основно образование – 54%.
Истoвремено, најголем процент од нашите домаќинства немаат економска моќ да се приклучат кон оваа мрежа и да се конвертираат кон користење гас, поради високите цени на приклучокот, уредите и енергенсот.

ЈАВНО МИСЛЕЊЕ ЗА ГАСОТ КАКО ЕНЕРГЕНС #8

„Дури 75% од испитаниците веднаш би се приклучиле на гасоводната мрежа доколку имаат пристап, но само мал дел – 17% за тоа се подготвени за тоа да платат сума од 300 до 600 евра. Една третина може да си дозволат сума од 100 до 300 евра, а една третина само доколку приклучокот кон мрежата чини до 100 евра. Само 3% од испитаниците се подготвени за приклучок за природен гас да платат над 900 евра.

Предлог- препораки за воведување на мерки за поддршка на домаќинствата што ќе поттикне инсталација на фотоволтаични, фототермални и термални системи (2023)
Предлог- препораки за воведување на мерки за поддршка на домаќинствата што ќе поттикне инсталација на фотоволтаични, фототермални и термални системи (2023)
Анализа на регулативите за обновливи извори на енергија со посебен акцент на правилникот за обновливи извори на енергија, за идентификување на процедурите, правните и техничките аспекти за инсталирање на фотоволтаични системи за домаќинствата во Република Северна Македонија (2023)
Анализа на регулативите за обновливи извори на енергија со посебен акцент на правилникот за обновливи извори на енергија, за идентификување на процедурите, правните и техничките аспекти за инсталирање на фотоволтаични системи за домаќинствата во Република Северна Македонија (2023)
Анализа на административната постапка за поставување на соларните системи во Република Северна Македонија (2023)
Анализа на административната постапка за поставување на соларните системи во Република Северна Македонија (2023)
План во вистинско време за Северна Македонија да ја забрза енергетската транзиција (2023)
План во вистинско време за Северна Македонија да ја забрза енергетската транзиција (2023)
Побрзо до обновлива иднина: Користење на деградирани и нупотребливи површини како локации за соларни и втерни централи во Северна Македонија (2023)
Побрзо до обновлива иднина: Користење на деградирани и нупотребливи површини како локации за соларни и втерни централи во Северна Македонија (2023)
АНАЛИЗА НА УСОГЛАСУВАЊЕТО И СПРОВЕДУВАЊЕТО НА ЗАКОНОДАВСТВОТО ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ (2023)
АНАЛИЗА НА УСОГЛАСУВАЊЕТО И СПРОВЕДУВАЊЕТО НА ЗАКОНОДАВСТВОТО ЗА ЕНЕРГЕТСКА ЕФИКАСНОСТ (2023)
ЕНЕРГЕТСКАТА КРИЗА НАСПРОТИ ДЕКАРБОНИЗАЦИЈАТА ВО РСМ (2023)
ЕНЕРГЕТСКАТА КРИЗА НАСПРОТИ ДЕКАРБОНИЗАЦИЈАТА ВО РСМ (2023)
Планови за гасификација и опции за загревање во Северна Македонија (2023)
Планови за гасификација и опции за загревање во Северна Македонија (2023)
Анализа на алтернативи на централното греење базирано на јаглен во Битолскиот Регион (2022)
Анализа на алтернативи на централното греење базирано на јаглен во Битолскиот Регион (2022)
Економска-оправданост-на-работата-на-МХЕ (2022)
Економска-оправданост-на-работата-на-МХЕ (2022)
Преглед-на-подзаконски-акти-кои-посредно-или-непосредно-ја-регулираат-работата-на-МХЕ (2022)
Преглед-на-подзаконски-акти-кои-посредно-или-непосредно-ја-регулираат-работата-на-МХЕ (2022)
КОРИСТЕЊЕ НА РУДНИЦИ И ДРУГИ БРАУНДФИЛД ЛОКАЦИИ ЗА ИЗГРАДБА НА СОЛАРНИ И ВЕТЕРНИ ЕЛЕКТРАНИ ВО СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА: СТУДИЈА И МЕТОДОЛОГИЈА (2022)
КОРИСТЕЊЕ НА РУДНИЦИ И ДРУГИ БРАУНДФИЛД ЛОКАЦИИ ЗА ИЗГРАДБА НА СОЛАРНИ И ВЕТЕРНИ ЕЛЕКТРАНИ ВО СЕВЕРНА МАКЕДОНИЈА: СТУДИЈА И МЕТОДОЛОГИЈА (2022)
Тим ЕКО – Иднината е во природата (2022)
Тим ЕКО – Иднината е во природата (2022)
Анализа на работењето на малите хидроцентрали (2022)
Анализа на работењето на малите хидроцентрали (2022)
EXPLORING PATHWAYS FOR LOW-IMPACT ENERGY SOLUTIONS IN NORTH MACEDONIA (2022)
EXPLORING PATHWAYS FOR LOW-IMPACT ENERGY SOLUTIONS IN NORTH MACEDONIA (2022)
ИСТРАЖУВАЊЕ НА МОЖНОСТИТЕ  ЗА ЕНЕРГЕТСКИ РЕШЕНИЈА СО НАЈНИСКО НЕГАТИВНО ВЛИЈАНИЕ ВРЗ ЖИВОТНАТА СРЕДИНА (2022)
ИСТРАЖУВАЊЕ НА МОЖНОСТИТЕ  ЗА ЕНЕРГЕТСКИ РЕШЕНИЈА СО НАЈНИСКО НЕГАТИВНО ВЛИЈАНИЕ ВРЗ ЖИВОТНАТА СРЕДИНА (2022)
Студија на случај за село Белица (2022)
Студија на случај за село Белица (2022)
Стимулирање на производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија (2022)
Стимулирање на производството на електрична енергија од обновливи извори на енергија (2022)
Анализа на можностите за инсталирање на фотоволтаични електрани на домовите во Битолскиот регион (2022)
Анализа на можностите за инсталирање на фотоволтаични електрани на домовите во Битолскиот регион (2022)
Анализа на државната помош за обновливи извори на енергија во Република Северна Македонија (2021)
Анализа на државната помош за обновливи извори на енергија во Република Северна Македонија (2021)
Загадување на воздухот и поврзани здравствени последици во Новаци, Северна Македонија (2021)
Загадување на воздухот и поврзани здравствени последици во Новаци, Северна Македонија (2021)
Тим ЕКО (2021)
Тим ЕКО (2021)
Усогласи или затвори (2020)
Усогласи или затвори (2020)
Стручна анализа за националниот план за намалување на емисии во Република Македонија (2020)
Стручна анализа за националниот план за намалување на емисии во Република Македонија (2020)
Анализа на степенот на усогласување и имплементација на избрани сектори од Поглавје 27 (2020)
Анализа на степенот на усогласување и имплементација на избрани сектори од Поглавје 27 (2020)
Приказна за Јагленко (2020)
Приказна за Јагленко (2020)
Тим ЕКО (2020)
Тим ЕКО (2020)
АНАЛИЗА за алтернативен туризам и одржлив развој во кичевскиот регион (2020)
АНАЛИЗА за алтернативен туризам и одржлив развој во кичевскиот регион (2020)
АНАЛИЗА НА МОЖНОСТИТЕ ЗА ИНСТАЛИРАЊЕ НА ФОТОВОЛТАИЧНИ ЕЛЕКТРАНИ НА ДОМОВИТЕ ВО КИЧЕВСКИОТ РЕГИОН (2020)
АНАЛИЗА НА МОЖНОСТИТЕ ЗА ИНСТАЛИРАЊЕ НА ФОТОВОЛТАИЧНИ ЕЛЕКТРАНИ НА ДОМОВИТЕ ВО КИЧЕВСКИОТ РЕГИОН (2020)
Економска анализа – премин кон развој без лигнит: случај Осломеј (2019)
Економска анализа – премин кон развој без лигнит: случај Осломеј (2019)
Предлог концепт за водење на стратешки процес за намалување на аерозагадувањето (2019)
Предлог концепт за водење на стратешки процес за намалување на аерозагадувањето (2019)
Анализа на препорачани мерки за справување со загадување на амбиенталниот воздух во Македонија (2019)
Анализа на препорачани мерки за справување со загадување на амбиенталниот воздух во Македонија (2019)
Енергија и извори на енергија за 4, 5 и 6 одделение (2018)
Енергија и извори на енергија за 4, 5 и 6 одделение (2018)
Енергија и извори на енергија за 7, 8 и 9 одделение (2018)
Енергија и извори на енергија за 7, 8 и 9 одделение (2018)
Приказна за Јагленко (2018)
Приказна за Јагленко (2018)
Blueprint developed by CSOs for urgent democratic reforms (2018)
Blueprint developed by CSOs for urgent democratic reforms (2018)
Анализа на сценаријата за пристапувањето во Европската унија низ призмата на имплементацијата на Стратегијата за енергетика, емисиите и целите утврдени од страна на ЕУ и во другите меѓународни договори (2018)
Анализа на сценаријата за пристапувањето во Европската унија низ призмата на имплементацијата на Стратегијата за енергетика, емисиите и целите утврдени од страна на ЕУ и во другите меѓународни договори (2018)
Компаративна анализа: работни места во термоелектрани наспроти работни места во сектори со обновливи извори и енергетска ефикасност во Македонија (2018)
Компаративна анализа: работни места во термоелектрани наспроти работни места во сектори со обновливи извори и енергетска ефикасност во Македонија (2018)
Улогата на собранието во намалувањето на загаденоста на воздухот во Република Македонија (2018)
Улогата на собранието во намалувањето на загаденоста на воздухот во Република Македонија (2018)
Извештај од извршеното истражување за загадувањето со тешки метали и радиоактивноста предизвикани од РЕК Битола спроведено преку примероци од почва, мов и пепел од подрачјето околу РЕК Битола (2018)
Извештај од извршеното истражување за загадувањето со тешки метали и радиоактивноста предизвикани од РЕК Битола спроведено преку примероци од почва, мов и пепел од подрачјето околу РЕК Битола (2018)
Декарбонизација на секторите енергетика, транспорт и земјоделство во Република Македонија (2018)
Декарбонизација на секторите енергетика, транспорт и земјоделство во Република Македонија (2018)
Небезбедна енергетска иднина (2015)
Небезбедна енергетска иднина (2015)
Колку чини животот? (2015)
Колку чини животот? (2015)
Energy possibilities for Macedonia (2014)
Energy possibilities for Macedonia (2014)
Енергетските можности на Македонија (2014)
Енергетските можности на Македонија (2014)
Analysis of national strategies of the Republic of Macedonia in therms of alignment with climate change issues (2012)
Analysis of national strategies of the Republic of Macedonia in therms of alignment with climate change issues (2012)
Анализа на стратегии во Република Македонија од аспект на прилагоденост кон климатските промени (2012)
Анализа на стратегии во Република Македонија од аспект на прилагоденост кон климатските промени (2012)